مقدمه
در واقع تهدید وتحدید حیات در بیابان به نسبت دیگر زیست بوم های حیاتی کره زمین جدی تر است و این چهره خشن، ناشی از فقر اقلیمی یا موقعیت زمین شناسی است. به عبارت دیگر، زایش بیابان ها در طول تاریخ زمین، کنشی است طبیعی که به شرایط دشوار جغرافیایی داده شده و قدمتی چند صد میلیون ساله دارد. آنچه مجامع معتبر علمی و بین المللی از آن به عنوان بیابان زایی یاد می کنند، پدیده ای به ظاهر نامحسوس اما بسیار خطرناک تر از بیابانی شدن اراضی است و آن کاهش ظرفیت تولید اراضی یا تخریب سرزمین می باشد، که تا حدود زیادی نیز متاثر از عملکرد های انسانی است. به عبارت دیگر منظور از بیابان زایی، هجوم بیابان به دیگر عرصه های غیر بیا بانی نیست، بلکه کاهش بار آوری در هر بوم سازگانی است. بیابان زایی تحت تاثیر دو دسته عوامل محیطی و انسانی است که در بین عوامل محیطی عامل اقلیمی با پارامتر هایی همچون زمان و میزان نامناسب بارندگی، تبخیر بالا، فراوانی و سرعت نسبتاً زیاد باد، دوره برگشت کوتاه و استمرار خشک سالی ها، گستردگی مناطق با اقلیم خشک و فرا خشک و … و عامل زمین شناسی با پارامتر هایی مثل وجود سازندهای شور، قلیایی، تبخیری و حساس به فرسایش و همچنین بلایای طبیعی همچون لغزش و رانش زمین و سیل از مهمترین عوامل بیابان زا محسوب می گردند. در ارزیابی پیوسته پارامتر های مرتبط با بیابان زایی و فعالیت های مقابله با بیابان زایی تعیین شاخص ها و معیارها، گام نخست به شمار می رود که هدف از آن، بررسی امکان دستیابی به مجموعه ای از معیار ها و شاخص هایی گویا، ساده و منطقی است که بتواند نزدیک ترین ارزیابی ممکن به واقعیت را از جریان بیابان زایی و مقابله با بیابان زایی در ایران ارایه دهند. با تدوین برنامه ملی مدیریتمناطق بیابانی کشور در راستای تحقق اهداف سند چشم انداز 20ساله جمهوری اسلامی ایران و برنامه چهارم توسعه به اوج خود رسیده به طوری که امروز جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از موفقترین کشورها در زمینه بیابان زدائی و کنترل فرسایش بادی در سطح جامعه جهانی مطرح است.
فهرست
1-1- مقدمه 1
1-2- بیابان 2
1-3- کویر 6
1-4- تفاوت بیابان و کویر 7
1-5- نواحی خشک و نیمه خشک و بیابانی در ایران 7
1-6- طبقه بندی بیابان ها 10
1-6-1- ضرورت طبقه بندی بیابان ها 10
1-6-2- سابقه طبقه بندی بیابان ها 11
1-7- انواع بیابان 13
1-8- موقعیت بیابان ها 14
1-9- اقلیم های بیابانی 15
1-9-1- مشخصات اقلیم بیابان های ایران 18
1-10- علل ایجاد بیابان ها 18
1-10-1- علل بیابانی شدن عرصه های طبیعی 21
1-11- نقش انسان در گسترش بیابان ها 24
1-12- ویژگی های مناطق بیابانی 26
1-12-1- مشخصات بیابان از نظر آب و هوا 29
1-12-2- مشخصات و ویژگی های خاکهای مناطق بیابانی 30
1-13- سطح بیابان های جهان و ایران 32
1-13-1- بیابان های ایران 33
1-13-2- شکل گیری وضعیت بیابانی ایران 34
1-13-3- علل پیدایش بیابان های ایران 35
1-14- بیابان های معروف جهان 36
1-15- انواع فرسایش در مناطق بیابانی 37
1-16- گسترش بیابان و ارتباط آن با خشکسالی 39
1-16-1- شاخص های خشکسالی 39
1-16-2- انواع شاخصهای خشکسالی 45
1-17- مفهوم بیابان زایی 48
1-18- تعاریف بیابان زایی 49
1-19- فرآیند بیابان زایی 52
1-20- انواع بیابان زایی 53
1-20-1- بیابان زایی طبیعی 53
1-20-2- بیابان زایی انسانی 54
1-21- چهره های متفاوت بیابان زایی در ایران 55
1-22- سابقه تاریخی بیابان زایی 57
1-23- وضعیت فعلی بیابان زایی در جهان 58
1-24- عوامل موثربر بیابان زایی در جهان 60
1-24-1- عوامل موثر بیابان زایی در ایران 62
1-25- آثار و پیامدهای بیابان زایی 63
1-26- شاحص های مهم بیابان زایی 67
1-27- بیابان زدایی 71
1-28- بیابان زدائی از دیدگاه جهانی 72
1-29- پتانسیل های موجود در بیابان برای بیابان زدائی 74
1-30- روش های بیابان زدائی 77
1-30-1- روشهای مستقیم 77
1-30-2- روشهای غیر مستقیم 85
1-30-3- مزایای عملیات بیولوژیکی (پوشش گیاهی) برای کنترل بیابان 87
1-30-4- نقش آب در مهار بیابانزایی 87
1-30-5- عملیات آبخیزداری در جهت مهار بیابانزایی 88
1-31- تکنولوژی تکمیلی کنترل بیابان (مبارزه توام مکانیکی و بیولوژیکی) 90
1-32- روشهای جامع در جهت کنترل بیابان زایی و بیابان زدایی 90
1-33- نقش آموزش وترویج در بیابان زدائی 95
1-34- نتیجه گیری 96
1-35- پیشنهادات 98
مطالب مرتبط
