مقدمه:
مزار سلطان محمد خدابنده (17- 1204 میلادی) در سلطانیه , بنایی با گنبد عظیم و محوطه ای کوچک برای مزار. این بنا دارای پوشش دو لایه است ولی خاصیت عینی گنبد آن طور است که ارتفاع گنبد خیلی کمتر از آنچه که هست به نظر می رسد.
ساختمان اصلی به صورت هشت گوش بوده در زاویه ها مناره برج مانند زیبائی بنا شده است. د رمورد ساختمانهای متفرقه این دوره می توان از نوشته های جهانگردانی چون مارکوپولو یلهم و روبروک و ابن بطوطه کمک گرفت.
در نوشته این جهانگردان بناهائی با عظمت و افسانه وار وصف شده است که هنرمندان غرب توانسته اند با تجسم آن زیباترین آثار نقاشی و ادبی را بیافرینند.
(هنر اسلامی نوشته کارل , جی. دوری ترجمه رضا بصیری ص. 172.)
مقبره اولجاتیو در سالطانیه متعلق به 705-713 هجری قمری را می توان نمونه کاملی از ساختمان با گنبد ترکیم دانست. این بنا فقط در مدت 9 سال ساخته شده و دارای میفیت و خصوصیات تحسین آمیزی است. این بنا از یک هشت وجهی که قطر داخلی آن قریب 26 متر و فاصله دو وجه خارجی 42متر تکیل شده است. بر روی این هشت وجهی در بالا ,گنبدی به شکل چمانه بر روی مقطع دایره ای شکل که قطر آن تقریبا همان 26 متر است قرار گرفته , نوک گنبد تا کف زمین 50 متر ارتفاع دارد این گنبد بر روی ساقه ای مرتفع با ابهت خاص برافراشته شده است.
در بنای گنبد سلطانیه یک روش ساختمانی سرا پا آجری که در نتیجه از نظر ایستایی بافت روشن و مشخص را تشکیل میدهد اجرا شده است. نقشه داخلی گنبد نیز یک هشت وجهی منتظم است, بر روی هر وجه یک ایوان قرار گرفته این ایوانها در بالا دارای یک طبقه دیگر هستند که به فضای داخل مشرف می باشند. بین هر ایوان و ایوان دیگر جرز بزرگی قرار دارد و بدین ترتیب بنا از 8 جزر قطور تشکیل شده که از کف زمین تا ارتفاع زیر گنبد امتداد دارد و در آنجا به وسیله قوسهایی به هم متصل می گردند.
مطالب مرتبط
